تردد ضمایر

---

تردد ضمایر، از اصطلاحات علم منطق بوده و به معنای ترديد در مرجع يک ضمير و از اسباب مغالطه می‌باشد.

۱ - توضیح اصطلاح

---

يکى از انواع ممارات، «تردد ضماير» است؛ به اين معنا که ضميرى در قضیه، قابل رجوع به چند چيز باشد؛ مثل: «کل ما علمه العاقل فهو کما علمه؛ مرد دانا هر چه را بداند آن چنان است که مى‌داند يا آن چنان است که تصور مى‌کند». از اين جمله ممکن است دو معنا استفاده شود:
يکى آنکه «آن‌چنان» را به معلومات او برگردانيم («فهو» را به معقول برگردانيم) ؛ يعنى معلوماتش به همان صورتى است که تعقل کرده است. در اين صورت قضيه صادق است.
اگر کلمه «آن‌چنان» را به خود شخص بازگشت دهيم («فهو» را به عاقل برگردانيم) معناى جمله، اين خواهد بود که خود او شبيه به معلوماتش است و چون ممکن است سنگى را تصور کرده باشد، از آنجا که او شبيه به سنگ نيست در نتيجه، قضيه کاذب مى‌شود.

۲ - پانویس

---